Amerikan futbolu… Düşününce kulağa garip geliyor, değil mi? Neden Amerikan? Neden, ayakla oynanmadığı halde İngilizce dilinde ayak topu anlamına gelen sözcüklerle anılıyor? Birçoğumuza isim ve kurallarıyla beraber çok karmaşık ve sıkıcı gelen bir spor gibi görünebilir. Fakat, bu böyle değildir. Amerikan futbolunun başkentinde yani Amerika Birleşik Devletleri’nde, bu spor mükemmel bir pazarlama stratejisiyle geniş kitlelere çok eğlenceli bir kültürle ulaşıyor. Diğer ülkelerde fazla yayılmamış olmasına rağmen güç, dayanıklılık, atletizm, yetenek ve strateji unsurlarını birleştiren inanılmaz keyifli bir spor.

NFL (National Football League), Amerikan futbolunun en üst seviyede oynandığı ligdir. Ne kadar büyüdüğünü ligde dönen ekonomiden anlayabiliriz. Baktığımızda, NFL’de futbol ve basketbol gibi spor dallarının en üst liglerine kıyasla çok daha yüksek olmasından görebiliriz. Sezon sonunda şampiyonu belirleyen Super Bowl ise sadece spor dünyasının değil, şov ve reklamcılık sektörlerinin de zirve noktasıdır. NFL ve Super Bowl’un marka değeri global ölçekte de artmaya devam ediyor. Her sene Şubat ayının ikinci haftasında, Super Bowl furyası tüm dünyayı etkisi altına alıyor. Böylelikle, bu spor hayatımızın her yerinde yer almaya başladı. Bu güzel oyunun kuralları başlangıçta karmaşık gelebilir, fakat birçok kural bütünüyle çok kolay bir temele dayanıyor: Topu rakibin sahasına taşımak…

Amerikan Futbolu Kuralları

Oynanışı

• Amerikan futbolu sahası, filmlerde de gördüğümüz gibi toplamda 12 adet 10’ar yard ile ayrılır. Görseldeki yard mesafelerinin bilgisinin bulunduğu alan, oyunun çoğunlukla oynandığı bölgedir ve birinci amaç, sahip olduğunuz topu sahanın sonunda yer alan olan rakip end zone’a ulaştırmaktır.
• Her takım, farklı görevleri bulunan 11 oyuncudan oluşur. Daha fazla veya daha az oyuncu bulundurmak ise kurallara aykırıdır.
• Oyun, sahada farklı görevleri olan üç birim tarafından oynanır: Hücum, defans ve özel takımlar. Bu birimler sahada aynı anda bulunamaz.
• 15’er dakikalık dört çeyrek sonunda en fazla skor üreten takım kazanır.
• Devre arasına, ikinci çeyreğin yani ilk yarının da bitmesiyle girilir. Her yarıda 3 adet mola hakkınız vardır ve bu yarıların sonunda hakem molası ile sürenin bitimine iki dakika kala oyun durdurulur.

First Down (İlk hak)

• Oyun, hücum takımının harekete geçmesiyle başlar ve sizden 4 hakta 10 yard’ı veya daha fazlasını geçmeniz istenir. Eğer dört seferde bunu başaramazsanız, top rakibe geçer. Ancak 10 yard’ı geçmeniz durumunda haklarınız yenilenir ve bir önceki oyunun bittiği yerden rakip end zone’a olan ilerleyiş devam eder.

Skor Kazanma

• Üç çeşit skor elde etme şansı vardır.
• Top rakip end zone’a (sahanın ilerlenen yöndeki son alanı) ulaştığında, touchdown olur ve bu size altı (6) puan kazandırır. Touchdown elde ettikten sonra size bir seçenek sunulur: 1 puanlık daha basit değerlendirilen alan golü denemesi ya da 2 puan değerinde daha zor değerlendirilen 2 yard çizgisi üzerinden bir daha end zone’a girmeyi amaçlayan oyun hakkı. Böylelikle, touchdown sonrası yapılan oyun serisi sonrası toplam 7 veya 8 puan kazanılabilir.
• Diğer skor üretme şansı da Field Goal (Alan Golü) ile olur. Bu durumda, rakip sahaya ulaşamayacağınızı düşünürseniz, ayak ile topa vurarak filmlerde gördüğümüz alan golü direkleri arasından geçirmeyi amaçlarsınız ve bu vuruş başarılı olursa 3 puan kazanırsınız.
• Son olarak, safety adı verilen ve savunmanın da skor üretebildiği özel bir durum mevcuttur. Safety, savunma takımının hücum eden takımı kendi end zone’unda düşürmesiyle 2 puan değerinde sayı elde etmesidir.

Top Kazanma

• Hücumun başlıca görevi skor üretmekken, savunma takımının görevi rakip hücumun skor üretmesini engellemek ve topu kazanmaktır. Topu da iki farklı şekilde kazanabilirler.
• Rakip hücum pas oyunu oynarken, Amerikan futbolu topu yere değmeden, yani havadayken tutulursa, top taraf değiştirir. Buna interception denir. Eğer defans oyuncusu müdahaleye uğramadan rakip end zone’a (sahanın sonlarında yer alan bölge) topu taşıyabilirse, bu touchdown sayılır ve savunma “pick-six” yapmış olur.
• Rakip hücum tarafından oyun sırasında bir oyuncunun elindeki topa “tackle” formatında müdahale edilerek topu yere düşürürse ve yerdeki topu savunma takımı alırsa, bu durumda top taraf değiştirir.

Aynı zamanda kuralların videolu anlatımını aşağıdaki video dosyasından ulaşabilirsiniz.

Bu bilgiler ışığında, başlangıç seviyesindeki bir oyunu rahatlıkla anlayıp izleyebilirsiniz. Zamanla tamamen öğrendikçe keyif alacağınızdan şüpheniz olmasın. Amerika’da oluşturulmuş ve seyirciler tarafından oldukça keyifli bulunan bir spor kültürü var. Neredeyse birçok eyaletin tuttuğu bir takım olmasıyla, ülkemizde alışkın olduğumuz birkaç büyük takım etrafından dönen bir ortam bulunmuyor.

Rekabetin Azalmadığı Lig

Ligi son sıralarda bitiren takımın, yeni sezonda lige girecek en iyi oyuncuları seçme hakkına sahip olmasıyla her takımın kaderi de kendi elinde oluyor. Bu oyuncuların seçilmesi ve lige oyuncu girişinin sağlanması, her sene gerçekleştirilen draft’larda yapılmaktadır. Aynı zamanda, Türkiye’de olduğu gibi İstanbul ve Anadolu takımlarının arasındaki bütçe farkı olmaması için takımlar kadro planlaması yaparken toplam maaş bütçesini (salary cap) aşmamalıdır. Oyuncular, büyük paralar ile takım değiştirmek yerine, oyuncu takasları ve draft hakları ile takım değiştirir. Böylelikle dengelerin sürekli değişebileceği heyecan dolu bir lig olduğunu söyleyebiliriz.

Amerika’da bir şehre veya eyalete dahil olmasanız bile, sahip olduğu kimlik ve kültürler ile kendinize yakın bir takım bulabilirsiniz. Mesela, gerçek anlamda takımın sahibinin taraftar olduğu bir takım tutmak isterseniz, Green Bay Packers taraftarı olabilirsiniz. Takımın hisseleri gerçekten taraftarların ve bu, başka bir takımda olmayan bir özelliktir.

Türkiye’de Amerikan Futbolu

Ülkemizde bir Amerikan futbolu ligi var ve bu, tahmin ettiğinizden çok daha yakında. Bu spor, Türkiye’de en üst seviyede üniversiteler arasında oynanıyor. Bir Hacettepe Red Deers maçına gidip bu sporu en yakından deneyimlemek mümkündür. Aynı zamanda, Avrupa’da artan Amerikan futbolu ilgisiyle beraber oluşturulan ELF’e (European League of Football) 2021 yılında ülkemizden İstanbul Rams katıldı. Fakat, başarısız bir sezon geçirmesiyle beraber ekonomik zorlukların da etkisiyle ligden çekildi. Çeşitli sebeplerle Avrupa’da Amerikan futboluna çoğunlukla Alman takımlarının damga vurduğunu söyleyebiliriz.

Ülkemiz, gün geçtikçe bu alanda daha iyi konuma geliyor. Bir üniversite öğrencisinin gidip yakından bir maç izlemesi ve oyunu tanıması gerçekten çok kolay. Bu dünyayı tanımak ve hatta oynamak için kaynağa en yakın biz üniversite öğrencileriyiz. Amerikan futbolu, izlemesi ve oynaması fazlasıyla keyifli bir spor; oyunun yanı sıra takım arkadaşlığı ve ortamı gerçekten paha biçilmez.

Bu sporun, Amerika’nın pazarlama gücüyle yavaş yavaş tüm dünyaya yayıldığını görebiliriz. NFL’in kendi maçlarını Avrupa’da oynatarak başka pazarlara açılma stratejisi şimdilik pek mümkün görünmese de belki günün birinde Türkiye’yi de bulur. Farklı sporlar farklı şeyler öğretir ve Amerikan futbolunun da çok güzel öğretileri bulunmaktadır.

Kaynakça

https://nfltr.com/2008/10/oyunun-temelleri/