YEREL EFSANELER: “TENGU” | Aybüke Keleş

Dünyanın farklı noktalarında, kültürlerin etkisiyle oluşmuş ilginç yerel efsaneleri hiç merak ettiniz mi? Cevabınız “evet” ise sıkı durun, Japonya’ya gidiyoruz! Yerel Efsaneler serimizin açılışını, Japonya’nın mitolojik efsanelerinden biri olan “Tengu” ile yapıyoruz.

Nedir Bu Tengu?

Japon mitolojisinde genelde kuş-insan karışımından oluşan, uzun burunlu ve kırmızı yüzlü, kanatlı, dağlarda ve ormanlarda olduğuna inanılan, form değiştirebilen bir yaratıktır. İyi ve kötü Tengu’ların olduğu söylenir ama tapınakları soyup rahipleri kaçırdıkları için genelde düzenbaz ve sahtekar olarak bilinirler. Aslında kelimenin kökeni Çince’de “cennet köpeği” manasını gelen “Tien Kou”dan gelir. Hatta bu kelime Çin’e düşen bir meteorun da adıydı. Bu isim Japon kültürüne ise Budizm ile girmiştir.

Festivalde Giyilmiş Bir Tengu Kostümü

Şeytan mı Bilge mi?

Tengunun yüzyıllar boyu anlatılan hikayesinin uzun tarihçesini hepsini aktarıp sizi boğmayacağım fakat 720’li yıllarda yazılmış Japonya Günlükleri isimli kitapta tengulardan bahsedildiğini ve tenguların Hindu Kartal Tanrısı Garuda’ya benzetildiğine dair görüşlerin olduğunu söylemek gerek.

12. yüzyıla gelindiğinde ise tengular, dünyada sorun çıkaran, insanları ele geçirmeye çalışan, rahipleri dağlara kaçıran, kendini beğenmiş iblisler olarak kötü bir şekilde anılıyorlardı. Hatta bazılarının savaş alanında uzman olmakla kalmayıp bu uzmanlıklarını insanlara öğrettikleri de söylentiler arasındaydı. Bu yüzden zamanla kötü imajları silikleşti, yerine bilge oldukları düşüncesi hakim olmaya başladı ancak hala iyi ve kötü tenguların olduğu söylenir. Hatta Karasu Tengu, Daitengu ve Kurama Tengu olmak üzere çeşitleri bile vardır.

Karasu Tengu Heykeli

Dövüş Sanatları Uzmanı: Karasu Tengu

Karasu, Japonca’da ”karga” anlamına gelir ve genelde diğerlerinden daha küçük, insan-karga formundaki Tengu’dur. Gücü ve otoriteyi simgeledikleri düşünülür; agresif ve disiplinlidirler. Savaş konusunda diğerlerinden daha öne çıkmışlardır. Bir insanı eğiterek dövüş sanatları uzmanı haline bile getirebilirler. Ormanlarda, dağlarda yaşarlar ve kimi zaman insanlara tuzak kurup onları cezalandırabilirler. Bu özellikleriyle insanlar tarafından hem korkulan hem saygı duyulan varlıklardır. Ayrıca, animelerde sık sık dövüş sanatları uzmanı ve tehlikeli karakter olarak karşımıza çıkarlar.

Daitengu Heykeli

Tenguların En Heybetlisi: Daitengu

“Dai” yüce ve büyük anlamına gelir. Tenguların en heybetli, en bilge ve saygıdeğer olanıdır. Bu yüzden Daitengu’nun diğer tenguların lideri, efendisi ve öğreticisi olduğu söylenir. Tıpkı Karasu Tengu gibi onlar da insanlara eğitim verebilecek kadar iyi dövüş uzmanlarıdır. İnsan-karga karışımı iri bir cüsseye, uzun sivri burunlu kırmızı bir yüze ve kararmış kanatlara sahiptir.

Bunun yanı sıra bazı manevi güçlere de sahiptir. Hatta hava kontrolleri ve zihin oyunları yaparak bazı savaşlara rehberlik ettiği ve şamanik yönünü insanlara gösterdiği söylenir.

Kyoto, Kurama Dağı’ndaki Tengu Heykeli

Kurama Dağı’nda Bir Tengu

Kyoto şehrindeki Kurama Dağı’nda yaşadığına inanılan tengudur Kurama Tengu, tıpkı diğerleri gibi uzun kırmızı buruna ve kanatlara sahiptir. Geleneksel giysiler giyer. Bir Kurama Tengu olan Sojobo, çocukken bu dağa gelen 12. yüzyılın ünlü samurayı Minamoto no Yoshitsune’e yıllarca savaş eğitimi vermiştir ve onu mükemmel bir kılıç ustası haline getirmiştir. Hatta bu usta öylesine ünlenmiştir ki samuray Yoshitsune ve Kurama Tengu’dan esinlenen filmler ve oyunlar piyasaya sürülmüştür.

Aynı zamanda Kurama Tengu’nun, dağlarda dolaşan kibirli rahipleri kaçırıp bazı insanlarla telepati yöntemiyle anlaştığına dair söylentiler de vardır. (Benden duymuş olmayın ama kimi zaman onları yediği de kulaktan kulağa yayılanlar arasında.)

Baharın Gelişinin Kutlandığı Setsubun Festivali’nden Kurama, Dai ve Karasu Tengu Görüntüleri

Toparlayalım biraz, “Tengu”; Japonya’nın kültürü ve geleneğiyle harmanlanmış, temsillerine çeşitli roller atfedilen, imgeleşmiş efsanelerden sadece biridir. Günümüzde tengu maskeleri ve kostümleri, Japonya’da ve diğer ülkelerde festivallerde oldukça yaygın kullanılan bir eşya haline gelmiştir. Hani şu uzun kırmızı burunlu, hafif ürpertici olan maskeler… Hatta tengu emojisi bile var! 👺

Tüm bunlarla beraber tengunun bilgelik, hırsızlık, kötülük, kahramanlık, yücelik, savaşçılık ve korkusuzluk gibi kavramlarla bütünleşmiş, Japon kültüründe önemli bir yere sahip olan “yerel bir efsane” olduğunu söyleyebiliriz.

O halde bir sonraki yerel efsane yazısında görüşmek üzere! Siz yine de o vakte kadar tengulara karşı dikkatli olun… (Ya da olmayın; belki bir kılıç ustası olabilirsiniz.)