Yunan Mitolojisi’ ne göre dünyada var olan her şey Tanrılar tarafından insanlığa hediye edilmiştir. Her bitki türünün bir anlamı ve tanrısal simgesi olduğu gibi kimi zaman aşkı kimi zaman zaferleri anlatmıştır.

DAPHNE & DAPHNİ & DEFNE

Apollon’ un Heykeli

Daphne Yunan mitolojisinde yer alan Türkçeye’ de “Defne” olarak geçmiş bir çiçektir. Mitolojiye konu olmuş bitkilerden biri olan Defne Apollon’ un ilk aşkını temsil etmektedir. Her zaman yeşil olması ile ölümsüzlüğü, bolluk ve bereketi; zafer ve kahramanlıklarda süslemelerde kullanılması ile Defne Ağacı Antik Yunan başta olmak üzere birçok toplulukta önemli bir rol oynar.

Tanrı Zeus’un oğlu ve Titan Koios’ un kızı Leto’ nun oğlu olan Appollon ve Peneus’un kızı bir su perisi “Nymphe” yani Daphne’nin aşkı “Defne’ yi” Akdeniz Havzası’nın sonsuz güzelliğini yaratmıştır.

Mitolojik aşk hikayesinin başlaması Afrodit’in oğlu Eros ile Apollon arasında geçen bir tartışmaya dayanır. Apollon’ da Eros gibi çok iyi ot atıcılığı yapar. Bir gün ok atıcılığıyla il ün salmış Eros’u  izlerken onunla alay eder; bu aşağılanmaya çok sinirlenen Eros iki ok hazırlayarak intikam almayı ister. Altın suyuna batırarak hazırladığı iki oktan biri saplandığı kişiye tutku ve sonsuz aşk verirken diğer ok ise tutkudan ve aşktan tamamen uzaklaştırır. Sonsuz aşk ve tutku veren oku Apollon’un kalbine saplarken, diğer oku ise kendini Toprak Ana Gaia’ya adayan su perisi Daphne’nin kalbine saplar.

RİVAYETLERE GÖRE APOLLON VE DAPHNE’ NİN AŞKI

Zeus’un Oğlu Işık Tanrısı Appollon bir gün Peneus ırmağı etrafında gezerken Daphne’yi görür ve görür görmez aşık olur. Günlerce Defne’yi izleyen Apollon bir gün ona aşkını itiraf etmeye karar verir. Daphne ise hem bakirelik yemini etmiş bir peri hem de Eros’ un tutkudan ve aşktan uzaklaştırdığı okun etkisi ile Apollon’ un aşkına karşılık vermez. Aşkına karşılık bulamayan Apollon ile Defne’nin arasında bitmek bilmez bir koşuşturma başlar.

Daha fazla koşacak gücü kalmayan Defne ilk rivayete göre Toprak Ana’ ya ““Ey Toprak Ana! Beni Apollon’dan kurtar! “ diyerek yalvarmaya başlar; diğer rivayete göre ise babası Peneios’tan “Akarsularının ilahi gücü varsa beni yaralayan güzelliği yok et ya da hayatımı yok eden bedeni değiştir” diyerek yardım ister. Yalvarışları tanrılar tarafından kabul edilen Defne, Defne ağacına dönüşmeye başlar. Ağaca dönüştüğünü hissetmeye başladığı zaman ise içinden ” Meyvelerim ne yenilsin ne de içilsin” der. Apollon tam sevdiği kıza yani Defneye sarılacağı sırada ağaca sarıldığını fark eder ve o günden sonra en sevdiği ağaç Defne ağacı olur.

Daha sonra Apollon Defne için “benim olamadan kaybettim seni” diyerek aşkına sağdık kalacağına yemin eder. Bundan sonra benim ağacım defne ağacıdır, savaşlarda kazananlar bu ağacın yapraklarından çelenkler taksın başlarına… Şarkılarda, şiirlerde adımız yan yana geçsin”. Defne ağacı Apollon’un sevgisine ve sadakatine adanır.

Rivayetlerde geçen yerin bugün Hatay (Antakya)/ Defne’ de ve de Harbiye Şelaleri’nde geçtiği düşülmektedir.

DEFNE’NİN KÜLTÜREL YANSIMALARI

Albani – Apollo and Daphne

Anavatanı Anadolu ve Balkanlar olan Defne Bitkisi birden çok antik kültürde etkisini bırakmış tıptan görsel simgelere kadar çok çeşitli alanlarda kullanılmıştır.

ANTİK YUNAN 

Gian Lorenzo Bernini-Apollo Chasing Daphne

Kötü ruhlar ve ayinlerin yapıldığı Antik Yunan’ da Defne yaprakları kötü ruhlardan korunmak için evlerde dini ve ruhani bir görev için bulundurulmaktaydı. Kehanet ve bilgeliği temsil eden Defne, kahinler tarafından yenilerek rivayetlerde bulunmalarına yardımcı oluyordu. Aynı şekilde bilgelik tasviri içinde kullanılan defne çelendi yüksek statülü kişilerin göstergesi olarak da kullanılıyordu. Apollon’ un onuruna adanan Daphnephoria Festivali ( Defne Taşıyanlar) uygarlıklar arasında uzun yıllar boyunca ateşkes olmasına vesile olmuştur. Her 4 yılda bir Delphi Tapınağı’nda olan Olimpiyatlarda kullanılan defne çelengi ise kahramanlık, zafer, barış ve sanatı sembolize etmektedir. Bugün modern olimpiyaların temelini atan Pythia Oyunları Python’ un Apollon tarafından öldürülmesini kutlamak için yapılmaya başlanmıştır.

Her mevsim yeşil kalması ile ölümsüzlüğün tasvirini sunan defne antik tıpta da önemli bir yere sahiptir. İyileştirme, iltihap, zehirli hayvan ısırıkları, sabun, parfüm ve ilaç yapımı gibi birçok alanda kullanılmış ve hala kullanılmaya devam etmektedir.

ROMA KÜLTÜRÜ

Julius Caesar’ın heykeli

Hristiyanlığı kabul etmeden önce Antik Yunan’ dan dini ve kültürel olarak etkilenen Roma Uygarlığı defne bitkisini de kullanmıştır. Bolluk, bereket, sağlık, askeri zafer, barış, statü gibi kavramların tasviri için kullanılmıştır. Her yıl mart ayında bolluk, bereket, sağlık getirmesi için evlerin kapısına defne dalı; savaş dönemlerinde ateşkes için defne dalı sallanması; zaferlere dönen askerlere defne çelengi ile ödüllendirme; festivallerde Tanrılara adak adarken statü sahibi kişilerin defne tacı takması; kralların yardım isterken defne sepeti yollaması erken dönem Roma Uygarlığında kullanılmıştır.

Sezar Augustus dönemde imparatorlukta önemli bir simge haline gelen defne Apollon ile kendisinin ruhani bağını simgelemektedir.

Ajaccio, France – July 6, 2015: Statue of Napoleon Bonaparte on a horse, historical center of Ajaccio, Corsica, France

Roma Kültüründen etkilenen ve başarılarını dünyaya Romalılar gibi duyurmak isteyen Fransız Lider Napolyon’ da defne çelengini kullanmıştır.

ANADOLU KÜLTÜRÜ

Anadolu’ da uygarlıklar arasında olmasa da Efe ve Zeybek Kültüründe kutsal olarak kabul edilmektedir. “Teknel, Ölüm Ağacı” olarak bilinen bitki sadakati ve vefakarlığı sembolize eder. Zeybek Kültüründe terfi törenlerinde kullanılmaktadır. İhanetin ölüm olacağını bilen Zeybekler Defne yaprağı yani ölüm ağacına yemin etmiş olurlar. Akdeniz havzasında çok bulunan bitkinin keskin ve uyarıcı kokusu Zeybeklere her an verdikleri sözü hatırlatmış olur.

KAYNAKÇA:

Bu içeriğin her türlü sorumluluğu ve hakları, yazar(lar)ına aittir.
Bu içerik, Temsil.org editör ekibinin ve bu sitedeki diğer içerik üreticilerinin görüşlerini yansıtmaz.