Mart ayının gelmesiyle birlikte geçtiğimiz yıllarda ülkemizde oldukça popülerleşen Marteniçka’ları takmaya başladık. Biz de bu bilekliğin kökeni olan Bulgaristanın eşsiz geleneğini bu yazımızda tanıtmak istedik. Keyifli okumalar…

Marteniçka, 1 Mart’tan başlayarak ilkbahar aylarında, bir leylek görene kadar veya çiçek açan bir ağaç görene kadar takılan kırmızı beyaz iplerin birbirine dolanarak yapıldığı süslerdir. Yılın en renkli mevsimi olan ilkbaharın gelişini, doğanın yeniden canlanıp uyanışa geçtiği, kuşların çıvıldadığı, havaların ısınmaya başladığı günleri heyecanla kutlandığımız bir Bulgar geleneğidir. Bulgaristan halkı baharın gelişini çok eskilere dayanan bu geleneği Baba Marta (Mart Nine) ile kutlamaktadır.

Baba Marta Kimdir?

Baba Marta, soğuk kışın sonunu ve baharın başlangıcını beraberinde getiren efsanevi bir figürdür. Baba Marta mutlu olduğu zaman güneş parlar, öfkeli olduğunda soğuk fırtınalar getirir. Baba Marta, öngörülemeyen Mart havasının bir temsilidir. Bunu atalarımızın sözlerinde de görürüz. “Mart kapıdan baktırır kazma kürek yaktırır.” Annelerimizin “Mart güneşine aldanma evladım.” demeleri gibi örnekleri vardır. İşte bu mart fırtınaları ve karları Baba Marta’nın bahar temizliği olarak tanımlanmıştır. Son kar ise Baba Marta’nın minderini sallarken düşen tüylerden gelir.

Tabii günümüzde bu inanışların gerçekle örtüşmesi pek mümkün olmayabiliyor. Bakacak olursak, küresel ısınma sonucu bu yıl Baba Marta kışı epey mutlu geçirdi gibi görünürdü.

Marteniçka neyi sembolize eder?

Bulgaristan göçmeni bir Türk olarak benim ninelerimden gördüğüm bu geleneğin yaygınlaşması tüm Türkiye tarafından büyük bir ilgiyle karşılanması, her bujiteride bir marteniçka satılması çok mutlu edici. Ancak marteniçkaların eski zamanlarda satılması, satın alınması hoş karşılanmaz, insanlar sevdiklerine yapıp hediyeleşirlermiş. Baharın müjdecisi marteniçkaların, barışı, iyiliği, bereketi, bolluğu artıracağına, hediye alanları mutlu edeceğine inanırlarmış.

BEYAZ: Saflığın, masumiyetin, güzelliğin, uzun ömrün ve neşenin sembolüdür.

KIRMIZI: Sağlık, canlılık, doğurganlık, bereket, cesaretin ve gücün sembolüdür.

Geleneğe göre 1 Mart günü takmaya başlanılan bileklikler çiçek açan bir meyve ağacı ya da leylek, kırlangıç görene kadar bilekte takılı durur. Sonrasında çıkartıp dilek dilenerek çiçek açan ağaçlara bağlanır veya nehire atılır.

Marteniçka’nın Farklı Türleri

PİZO ve PENDA:

Kadın ve erkek biçiminde, erkek figürü için beyaz çoğunlukta, kadın figürü için kırmızı çoğunlukta iplikten yapılmış küçük bebekler.

PÜSKÜLLER:

Kapılara, araçlara asılabilecek sallanan süsler.

ÖRGÜ BİLEKLİK:

Kırmızı ve beyaz ipi iki ucundan birbrine bağlayıp kırmızı ipi sağa beyaz ipi sola çevirip bağsız uçları birleştirdikten sonra serbest bırakınca birbirine adeta baston şekeri andıran örüntüde bağlanan iplere nazar boncuğu takılarak yapılan bileklikler.

Siz de sevdiklerinize marteniçkalar hazırlayıp hediye etmeyi unutmayın. ÇESTİTA BABA MARTA! (Baba Marta Gününüz Kutlu Olsun!)