İnternetin gelişmesi ve dijitalleşme ile artık sosyal medyanın kaçınılmaz rolünü tartışmamak mümkün değil. Sosyal medya günlük hayatımızın her yerinde olmakla birlikte reel hayatlarımızın yanında yaratılmış birer sanal evren olarak incelenmekte. Bu sanal evren kişilerarası iletişim ve kitle iletişim aracı olarak da hayatımızda büyük önem taşımakta. Sanal ortamda yapılan eylemler sadece bu ortamda kalmayıp reel hayattaki aktivitelerimiz ile bağlantı içinde olmakta ve bu bağ artık gündelik yaşam pratiklerimizin içinde kaçınılmaz bir şekilde yer almakta.
Bu yazıda ilk olarak kuramsal olarak dijital aktivizme  değinilecektir. Geçmişten bugüne dijitalleşme ile gerçekleşen yeniliklerle aktivizmin nasıl ve ne derece dijital boyuta evrildiğinden bahsedilecektir. Bu noktada 2008 yılından itibaren başlayan ve Britney Spears’ın ailesi tarafından vasilik ile yönetilen hayatını protesto eden ve buna son vermeyi amaçlayan #freebritney hareketi “freebritneyla” Instagram hesabı üzerinden dijital aktivizm başlığı altında incelenecektir. Özellikle bu tartışmaların alevlendiği 2019 ve 2021 yılları arasında yapılmış paylaşımlar Spears’ın mahkeme süreci ile paralellik içerisinde gözlemlenecektir.

Dijital Aktivizm

Aktivizm genel olarak incelendiğinde 1970’lerde ortaya çıkan bir terim olarak harekete geçme, tarihi yaratma veya değiştirme gibi anlamları içermektedir. “Genel anlamda aktivizm, toplumsal ya da politik değişimi meydana getirmek için maksatlı bir biçimde yapılan eylem olarak tanımlanabilir. “ (Çakır, 2017, s. 759) Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, internetin yaygınlaşması ve dijitalleşme ile aktivizm kavramında da değişikler gerçekleşmekte ve kavramın dijital ortamda daha geniş anlamlara tekabül etmesi gözlemlenmektedir. Bu yeniliklerin getirdiği uzamsal ve zamansal esnekliğin aktivizm kavramı üzerinden de incelendiği görülmektedir. Mevcut olan ve benzerlik gösteren toplumsal hareketlerin zaman ve mekan engeli olmadan dünyanın her yanından insanların örgütlenmesinde ve protesto gibi eylemlere geçmelerinde internet ve dijital ortam büyük katkı sağlamaktadır. Dijital aktivizmin oluşumunda da bahsedilen bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler büyük önem taşımaktadır. (Çakır, 2017, s. 760)

Bunların yanı sıra çevrimiçi platformlarda gerçekleştirilen dijital aktivizm sayesinde diyaloglar oluşturulmakta ve tartışmalar açılmakta, organizasyonlar için finansal destek sağlanabilmekte ve konu ile bilginin hızla yayılmasını ve gerçekleştirilen organizasyonların bu sayede gerçek dünyada da planlanıp mitinglerin gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. (Çakır, 2017, s. 762)
Dennig’e göre dijital aktivizm başlığı altında 5 modele rastlanmaktadır: Koleksiyon modeli, yayımlama, diyalog, eylemin koordinasyonu ve karar vericilere yönelik lobi çalışmaları yapmak modeli. Koleksiyon modeli özet olarak hem maddi açıdan organizasyonu destekleyecek birikimi sağlamak hem de bilgilerin dijital ortamda toplanmasını sağlamak olarak açıklanabilmektedir. Yayımlama dendiğinde yine bilgi toplamanın dışında bu bilgileri başka web sitelerine veya yayın organlarına yayma işlevi olarak gözlemlenebilir. Eylemin koordinasyonu yapılacak eylemin planlanması, zamanlamanın yapılması ve koordine edilmesi gibi durumları ele almaktadır. Diyalog modelinde karşımıza konu hakkında tartışmaya katılan aktörlerin birbirleri ile iletişimlerinden bahsedilmektedir. Bu sayede birbirlerinin düşüncelerini etkilemek veya sorularını cevaplamak amaçlanmaktadır. Son olarak karar vericilere yönelik lobi çalışmaları ile anlatılmak istenen ise otoriter aktörlerin belirli konular hakkındaki düşüncelerini etkilemek için lobiler kurmaktır. Buna imza kampanyalarının başlatılması örnek gösterilebilir. Bu model ayrıca gerçekleştirilmesi amaçlanan organizasyonların sadece çevrimiçi platformlar üzerinde kalmaması ve gerçek hayata da aktarılması nedeniyle en güçlü ve işlevli model olarak açıklanmaktadır. (Çakır, 2017, s. 763)

 Free Britney Hareketi

Free Britney hareketi 2008 yılı itibari ile dünyaca ünlü şarkıcı Britney Spears’in yaşadığı psikolojik sorunlar ve nöbetler sonucunda babası Jamie Spears’in adına vasi olarak atanması, bundan dolayı Spears’in kendi hayatı hakkında kararlarının babası tarafından verilmesi ve buna karşılık Britney’nin kendi hayatı üzerinde özgür karar vermesini savunmak için 2008 yılında ortaya çıkmış aktivist bir hareket olarak bilinmektedir. Britney Spears yaşadığı ruhsal rahatsızlıklardan dolayı yıllarca ailesinin kontrolü altında yaşamak zorunda kalmıştır. Kendi bilinci ile karar verme yetisinin bu rahatsızlıklarından dolayı mümkün olamayacağı görüşünde olan mahkeme kararları ile babası Jamie Spears Britney’nin vasisi olarak belirlenmiştir. Ancak yıllar geçtikçe bu durumun babası tarafından istismar edilmesi ve Britney’nin hayatının tamamen babasının kontrolü altında olmasının doğru olmadığı ve bunun gerçekten birer istismar olarak algılandığı gözlemlenmektedir. 2008 yılından beri bu duruma karşı FreeBritney hareketi 2019 yılında Britney’nin paylaştığı bir post ile tekrar alevlenmektedir. Sosyal medya aracılığı ile Britney’nin paylaşımları ve diğer medya organlarının yayınladıkları haberler doğrultusunda Britney’nin hayranları durumun vahimliğini fark edip çevrimiçi kampanyalar başlatmaktadırlar. Bunların en başında sosyal medya platformları gelmektedir. Dünyanın her yanından gelen #freebritney paylaşımları Twitter, Instagram ve Facebook gibi sosyal medya ağlarında trend olmuştur. Britney ve avukatlarının uğraşları ve hayranlarının yarattığı bu hareket ile Jamie Spears’in Britney üzerindeki vasiliği 29 Eylül 2021 yılında kanunen son bulmuştur. Bu sürecin ilerleyişinde ortaya çıkmış Free Britney akımı büyük önem taşımaktadır. Bu süreç içerisinde gerçekleştirilen dijital aktivizm eylemleri bir sonraki bölümde “freebritneyla” Instagram hesabı üzerinden incelenecektir.

 “Freebritneyla” Instagram Hesabı Analizi

“Freebritneyla” Instagram hesabı Britney Spears’in bütün mahkeme süreçleri hakkında bilgi verme ve bu durumu protesto etme amacı ile yaratılmış bir çevrimiçi aktivist topluluğu hesabıdır. Bu hesap üzerinden yapılan bazı paylaşımlar ikinci bölümde belirtilen “dijital aktivizm” başlığı altında incelenebilmektedir.
Britney’nin davası hakkında güncel veri paylaşımı bu hesap üzerinden sağlanmaktadır. Ayrıca sosyal medya dışında oluşturulan ve Britney’i destekleyen diğer web sitelerinin bilgileri hesap üzerinden paylaşılmaktadır. Genel olarak bir sosyal medya platformu olarak karşımıza çıkan Instagram’ın fotoğraflar altına yorum yazabilme fonksiyonu ile dijital aktivizmin diyalog modeli “freebritneyla” hesabı üzerinden de karşımıza çıkmaktadır. Britney ve Britney’nin güncel durumu hakkında olan paylaşılan fotoğraf, haber veya diğer web siteleri hakkındaki paylaşımların altına bireyler yorum yapabilir ve bu şekilde sorularını da paylaşabilmektedirler. Yorumlar kısmında interaktif bir şekilde bu konular ile ilgili tartışmalar yürütülmektedir. Eylemin koordinasyonu ve karar vericilere yönelik lobi çalışmaları modelleri hem Britney’nin mahkemesi için change.org üzerinden toplanan imzalar ile hem de mahkeme günleri mahkeme binaları önünde planlanan protesto mitinglerinin hesap üzerinden planlanması ile kendini göstermektedir. Sadece bu hesap üzerinde bu buluşmalar veya imza dilekçeleri gerçekleştirilmemiş olsa bile hesabın istenen bu tür eylemlerin yayılmasında büyük etkisi bulunmaktadır. Bu noktada dijital aktivizmin sosyal medya ortamı üzerinden yapılmış paylaşımlar ile gerçek hayatta da vücut bulması ve ona olan etkisi gözlemlenmektedir.

  Sonuç

29 Eylül 2021 tarihinde Britney Spears adına 2008 yılından itibaren gerçekleştirilmiş vasilik kararı sona ermiştir. Bu yıllar arasında Spears’in hem özel hayatı hem de finansı hakkındaki kararları babası tarafından sağlanmaktaydı. Hukuki sürecin yıllarca sürmesindeki sebepler her ne kadar tam olarak bilinmese de 2019 yılı itibariyle durumun daha açık bir şekilde kamuoyunun bilgisine ulaşması ve Free Britney hareketi ile öncelikle internet ve sosyal medyanın aracılığıyla dünyanın her tarafından insanlara ulaşması, vasilik kararının geri çekilmesinde büyük rol oynadığı söylenebilmektedir. “freebritneyla” Instagram hesabı örneği üzerinden bir tümevarım yapıldığında bu gibi benzer sosyal medya hesaplarının aynı şekilde dijital aktivizm ile sosyal aktivizmin pratiklerini ve bu tarz aktivizm modellerinin açıkça stratejik bağlamda gerçekleştirildiği gözlemlenmektedir. Dijital aktivizmin koleksiyon, yayımlama, diyalog, eylemin koordinasyonu ve lobi oluşturma modelleri Free Britney hareketinde uygulanmış stratejik aktivist hareketlere örnek olarak gösterilebilmektedir. Bu stratejiler ışığında yapılan eylemler hem dijital platformlarda hem de gerçek hayatta Spears’in dava süresince yoğun bir şekilde devam etmiş, insanların bilgiye erişimi ve bunu paylaşması sağlanmış, konu sosyal medya mecralarında tartışmalara açılmış, protesto eylemleri planlanmış ve Britney Spears üzerine kararlaştırılmış vasilik kararının son bulması için yaklaşık 190,000’e yakın imza toplanmıştır. (Daros, 2021, s. 3)

Kaynakça;

Bu içeriğin her türlü sorumluluğu ve hakları, yazar(lar)ına aittir.
Bu içerik, Temsil.org editör ekibinin ve bu sitedeki diğer içerik üreticilerinin görüşlerini yansıtmaz.