Gazetecilik Neden Önemlidir? 

İnsanlık, geçmişten günümüze kadar birbirleriyle iletişim kurmaya ve haberleşmeye muhtaç bir varlık olarak yaşamını sürdürmüştür. İnsanlar, tarih boyunca birçok farklı yolla birbirleriyle iletişim kurmayı başardı. İlkel çağlarda bu iletişim dumanla sağlanırken zamanla ve birçok yenilikle güvercinlerden mektuplara, mektuplardan telefonlara, telefonlardan mesajlara, mesajlardan aramalara kadar devam etti ve bu devamlılığını teknolojinin ilerlemeci yönüyle devam edecek.

Merak Unsuru

İnsanlığın iletişim merakı zamanla bilgi ve haber alma merakına dönüştü. İşte bu dönüşümle beraber ortaya gazetecilik dediğimiz oluşum ortaya çıkıyor. MS 500’lü yıllarda ortaya çıkan matbaa gazetelerin ve doğal olarak gazeteciliğin yaygınlaşması ve düzenlenmesine ön ayak olmuştur. Matbaa’nın icadından önce de mevcut şekillerde olmasa bile gazete ve haberleşme örnekleri olsa da matbaa ile birlikte gazete ve gazeteciliğin olgunlaşması ve yenilenmesi daha kolay olmuştur. Tarihin geçmiş yıllarında haberleşme ve bilgi alma kaynağının sadece gazeteler sayesinde sağlanması söz konusu değildir ancak bugün ki haliyle gazeteler gerçekten bir bilgi, enformasyon ve haber kaynağıdır. Gazetelerin var olması için gazeteleri gazete haline getiren gazetecilere ve bu işi yapan uzmanlara ihtiyaç vardır. Bu insanlar gazete yazarken profesyonel ve objektif olmalıdır. Gazeteler ve gazeteciliğin bir toplumun yapı taşları olduğunu düşünürsek gazetelerin ve bunu icra eden gazetecilerin yani meslek sahiplerinin işlerini kusursuz yapmaları beklenir. İşte bu beklenti de ‘Gazetecilik neden önemlidir?’ sorusunun cevabını da birlikte getirecektir.

Gazetecilik ve Toplum

Gazetecilik bir toplumun yönünü bulması konusunda yardımcı bir faktördür. İnsanların, gün içinde yaşadıkları karmaşık ve değişen dünyada yönlerini bulmalarını sağlar. Mevcut toplumsal sorunlara sebep sonuç ilişkisi kurarak yaklaşır. Ortaya kanıtlar sunar. Bilinç yaratır. Toplumda güç sahiplerinin özellikle devlet veya politik güçlerin hesap verilebilirliğini sağlamaya çalışır. Takip eder, araştırır ve sunar. Gazetecilerin yaptıkları bu kutsal görevler sayesinde toplumda yolsuzluklar, tatsızlıklar, haksızlıklar önlenebilir hale gelir. Eğer ortada kamuyu ilgilendiren bir tehdit varsa bu önceden bilinir ve kamuya sunulur. Kamu bu bilgiyle birlikte bilinç kazanır ve ona göre hareket eder. Bu bağlamda düşünüldüğünde gazetecilik etik koşullarla sağlanıyorsa bir toplum için en faydalı kazançtır.

Teknoloji Hangi Noktada Önemli?

Michael Schudson, ‘Gazetecilik Neden Önemlidir?’ kitabında gazeteciliğin modellerinden bahsetmiştir. Schudson’a göre en önemli gazetecilik modeli, olguların doğru aktarıldığı ikna edici gazetecilik modelidir. Bir olay gerçek ve kanıtlarla birlikte sunulmalıdır. Gerçek dışı haberler gerçek bir gazetecinin yapmaması gereken bir şeydir. Bir gazeteci önce gerçeği otaya koymalıdır. Sorumlu gazeteciler sahte, abartılı veya yozlaşmış haber üretmezler. Bu çerçevede düşünüldüğünde bir toplumda sorumlu bir gazetecinin ne kadar önemli ve kritik bir noktada olduğunu ön görmemiz mümkündür. Bir birey, kendi içinde yaşadığı toplum içinde huzurlu ve güvende hissetmek ister. Kendini yönetmesi için seçtiği politik güçlerin kendinden bir şeyler saklamamasını bekler. Eğer saklıyorsa bile toplumda neler olup bittiğini tüm gerçekliği ile bilmek ister bu bağlamda gazetecilik tüm gerçekliği ile toplumda olan ve kamuyu ilgilendiren her türlü bilgi ve haberi tüm gerçekliği ile verdiği için birey için de çok önemlidir. Tabii bu bilgi ve haberler sadece politik bilgilerle sınırlı değildir. Birey kendinden bağımsız gelişen her şeyin bilgisini alma merakı içerisinde yaşar. Örneğin bir ünlünün yaşamı, çevresinde gördüğü ve merak ettiği bir hastalığı, hava durumunu veya en basit bir yemek tarifinin bilgi ve haberini elinin altında ve hızlıca ulaşabildiği internetten almak ister ve alır. İşte tam burada da gazeteciliğin teknoloji ve internet ile olan ilişkisi ortaya çıkar.

Dijital Ortamda Gazetecilik

Teknoloji ve gazetecilik yakınan ilgili kavramlardır. Geçmişte gazeteciliğin geleneksel ve yöresel şekillerinden sıyrılıp teknoloji dünyasına geçişi günümüz için çok basit ve olağan bir olgudur. Habercilik ve gazetecilik enformasyonları günümüz şartlarında artık internet üzerinden sağlanmaktadır. Eskiden matbaalarda kağıtlar üzerine basılan bilgiler ve haberler bugün sadece bir tıkla elimizin altında var olmaya başlamıştır. Neyi merak ediyor ve haberdar olmak istiyorsak televizyonlardan, bilgisayarlardan ve telefonlardan ulaşılabilir hale gelmiştir. Tabii tüm bu kolaylık ve hızlılık etkenleri geleneksel gazeteciliğin yok olup olmadığı ile ilgili endişeleri de beraberinde getirmiştir. İnternet her şeyi değiştirir mi? Sorusuna bir cevap verecek olursak hem evet hem hayır cevabını vermek yanlış olmaz. Evet, teknoloji çok önemlidir. Ama teknoloji olmasa gazetecilik ilerleyen gelişen bir olgu olmayacak mıydı? Tabii ki olacaktı. Teknoloji gazetecilik için sadece kolay ulaşılabilirlik ve hızlılık kazandıran bir etkendir ki bu etken de birçok anlamda gazetecilik olgusunun dünya çapında yayılmasının da ön ayağı olmuştur. Teknoloji gazetecilik için belirli eylemsel fırsatlar doğurmuştur. Ancak teknoloji ve internetin gazete ve gazetecilik için sağladığı fırsatların yanında olumsuz etkenleri de vardır. Geçmişten günümüze gelen gazetecilik pratikleri teknoloji ile birlikte yenilenme ve değişime girse de özünde var olan inançları kaybetmemeye çalışmıştır.

Gazeteciliğin Devrimi

Gerçeklik, kanıt, hesap verilebilirlik, araştırma, sorgulama ve takip etme gibi unsurlar geleneksel olsun olmasın tüm gazetecilik türlerinin olmazsa olmazı olmalıdır. Teknolojik gelişmeler, gazeteciliğin gelenekselliği ve ulusallığı ile ilgili olumsuz ortamlar doğurmaya başlamıştır. Artık eskisi kadar yöresel ve ulusal gazete bulunmamaya başlamıştır. Dünyadaki gazetelerin büyük çoğunluğu, basılı ve online gazeteciliğin birleştirildiği işletmelere dönüşmüştür. Bugün haberlere bakmak isterken bile en popüler çevrimiçi haber sitelerini tercih ederiz. Kamunun büyük bir çoğunluğunun radyo ve televizyon yayıncılığını tercih ettiğini görürüz. Eskisi gibi gazete almak ve sayfalarını çevirerek okumak zahmetinin neredeyse yok olduğunu söyleyebiliriz. Ancak teknoloji haberciliğin sorumlu gazeteciliğin getirdiği etik kurallara aykırı davranışlar sergilediği de bir gerçektir. Teknoloji ve internetin getirdiği reklam kapitalizmi yüzünden haber içeriklerinin reklamlarla kaplı olması dolayısıyla haber içeriğinin kalitesini kaybetmesi veya ekonomik olarak masraftan kaçmak için haber içeriklerinin kısaltılması veya dolaylı bir anlatım kullanılarak içerikte kalma süresinin uzatılması gibi can sıkıcı etkenler internet haberciliğinin güvenirliliğini de sorgulatmakta.

Sonuç Olarak

Sonuç olarak şöyle söylenebilir. Gazetecilik bir toplumun temel yapı taşlarını oluşturan bir olgudur. Kutsal bir meslektir. Bu açıdan düşünüldüğünde sorumlu gazetecilik olgusunun daha da yaygınlaşması gerekmektedir. Teknoloji ve internetle birlikte her ne kadar gazetecilik kolay ve hızlı bir şekilde icra edilse de sorumlu ve gerçek gazeteciliğin varlığının teknolojinin hızlı ve kolay olmasıyla bir alakası olmadığını düşünmek yanlış olmaz. Bir haber tüm gerçekliği ve kanıtıyla sunulmalıdır. Gazeteci yapacağı ve yaptığı haberi takip etmeli ve kamuyu bilgilendirmelidir. Bu sorumlulukları yerine getirmiyorsa ister internet ister geleneksel habercilik olsun görev gerektiği gibi yerine getirilememiş demektir. Gazeteciliğin asıl amacı içerik, haber, kalite ve gerçekliktir. Bugün internet ortamında bir haber alınmak istenildiğinde, internet kullanıcıları gerçek ve doğru haberi gazetecinin kendi kişisel sosyal medya hesabından veya takip ettiği gazetecinin çalıştığı çevrimiçi yayıncılık yapan haber sitelerinden alacağını bilir. Bu da şu anlama gelir. Asıl gazetecilik sadece teknoloji ile veya geleneksel habercilikle sağlanan bir olgu değil kullanıcı ve gazetecilerin kapasiteleriyle de ilgilidir. Schudson, kitabında da tüm modelleri ve bakış açılarıyla gazetecilik etik ve kuralları bu şekilde değerlendirmiştir.

Kaynakça;

Micheal Schudson- Gazetecilik Neden Önemli? (Çev.Gülseren Adaklı)