LEV VLADİMİROVİÇ KULEŞOV HAYATI

Lev Vladimiroviç Kuleşov 13 Ocak 1899’da Rusya’da doğmuştur. Moskova Resim, Heykel ve Mimarlık Okulu’nda sanat eğitimi almıştır.  Griffith filmleri başta olmak üzere Amerikan filmlerinden etkilenmiştir ve onların kurgu ilkelerini irdelemeye başlamıştır. Yabancı filmler gösterilmeden önce onları yeniden kurgulamakla görevliyken kısa sürede işin başına geçerek kendi montaj deneylerini yapmaya başlamıştır. Moskova Devlet Sinema okulunda öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Burada kurgu ve montaja dair her aşamayı detaylıca öğrenmiştir.

1924’te Bay Batı’nın Bolşevikler Diyarındaki Olağanüstü Maceraları adlı filmini çekmiştir. Filmin çerçeve düzenlemesini öğrencisi olan Pudovkin yapmıştır. Bu film ve 1925’te çekilen Öldürücü Işın filmi Soyvet seyircilerin beğenisi almıştır. Öldürücü Işın filmi, yöneticiler tarafından beğenilmemiştir aynı zamanda politik içeriğinden rahatsızlık duymuşlardır. Aynı olay 1926 yapım olan Kanun Adına filminde de olunca Kuleşov film çekmeyi bırakıp yazılarına yoğunlaşmıştır. 1944’te dünyanın ilk film okulu olarak kabul edilen VGIK’in başına getirilmiştir. 1960’ta Sovyet Sinema tarihinin yazılmasıyla birlikte tanınmıştır. 1970’te ise Kuleşov vefat etmiştir. Sovyet sinemasının önemli isimlerinden olan Kuleşov deneysel çalışmaları ile sinemaya farklı bir bakış açısı kazandırmıştır.

Sovyet Sineması ve Montaj Tekniği

Yaratıcı Coğrafya

Tek bir olay çizgisi üzerinde yepyeni bir dünya yaratmıştır. Farklı zaman ve farklı yerlerde gerçekleşen çekimler tek bir yerde çekilmiş gibi montajlanmıştır. Deneyde bir kadın ve bir erkek Moskova’nın farklı semtlerinde yürürken görüntülenir. Bir heykelin önünde selamlaşırlar kadraj dışı bir yere bakarlar ve orada Beyaz Saray görünür. Sonra cadde de yürümeye başlarlar. Bir diğer çekimde de katedralin merdiveninden çıkarken çekilir. Çekimler birleştirildiğinde ise çift Beyaz Saray’ın merdivenlerinden çıkmış gibi gösterilmiştir. Hiçbir kamera hilesi kullanılmadan çekilen bu sahne montajın gücünü kanıtlar niteliktedir. Montajla her türlü algının yapılabileceği, baştan yaratılabileceği görülmüştür. (Clarke, 2012, s. 212)

Yaratıcı Anatomi

Bu deneyde tek bir olay çizgisinde yeni bir insan inşa edilmiştir. Aynanın önünde oturan bir kız arkadan görülüyor ve gözlerini, kirpiklerini, dudaklarını boyayışı ve ayakkabını bağlayışı gözüküyor. Burada tüm bu uzuvlar başka başka insanlara aittir. Hepsi birleşerek tek bir kişinin varlığını oluşturmuştur. (Clarke,2012, s. 213-214)

Kuleşov Etkisi

Bir adamın yüzünün ifadesiz hali kullanarak üç farklı durumda, farklı duyguları anlattığı düşündüren bir sahne koymuştur ortaya. Adamın ifadesiz yüzü önce bir çorba kasesine bakıyor, sonra tabuttaki küçük bir kız çocuğuna en son da bir kadına bakıyor. Her çekimin ardından adamın aynı ifadesiz yüzü kullanılsa da insanlar bu sahne sonunda farklı anlamlar çıkarmıştır. Çorbaya bakarken düşünceli, tabuttaki küçük kız çocuğuna bakarken hüzünlü ve kadına bakarken şehvet dolu bakışlarla bakıldığı en düşünülen anlamlardır. (Clarke,2012, 214)

Son deney sinema tarihine Kuleşov etkisi olarak geçmiştir. Sinema ile farklı anlamlar, farklı duygular yaratıldığını bir kez daha görülmüştür. Aynı zamanda Sovyet montaj tekniğinin de temelini oluşturarak kendisinden sonra gelecekler için büyük bir miras bırakmıştır.

KAYNAKÇA

Abisel, N. (2007). Sessiz Sinema. Ankara: De Ki, s. 195-262.

Clarke, J. (2012).Sinema Akımları: Sinema Dünyasını Değiştiren Filmler. Şahan Yatarkalkmaz (Çev.). İstanbul: Kalkedon, s. 145-153.