Hikaye, Türk Dil Kurumu’nun tanımına göre; bir olayın sözlü veya yazılı olarak anlatılması, aslı olmayan söz, olay, gerçek veya tasarlanmış olayları anlatan düzyazı türü, öykü, hastanın rahatsızlığı ile ilgili geçmişi, hastalığın teşhis ve tedavisiyle ilgili her türlü bilgi, epikrizdir. Tanımlara ve kültürümüze göz attığımızda bunun oldukça yaygın olduğunu görebiliriz.  Türk kültüründe Orta Oyun vardır. Orta Oyun’ un satirik ve didaktik yönü göze çarpmaktadır. Yazılı bir metne bağlı kalınmaktadır. Aynı zamanda toplumda var olan insanların temsili açısından da oldukça önemli bir yere sahiptir. Karadenizli, Rumelili (muhacir), Kayserili, Ermeni, Rum, Yahudi, Balama (Rum, Frenk) Arap, Acem, Arnavut, Türk (Hırbo), Sarhoş, Bekçi, cüce, kekeme, kambur, sağır büyücü şeklinde oyun karakterleri sıralanabilir.

Kültürümüzdeki bir başka hikâye anlatma geleneği ise; Hacivat ve Karagöz ile karşımız çıkmaktadır. Hacivat, toplumdaki;  iyi eğitim görmüş, bilgili, arabulucu ölçülü, ağırbaşlı kişisel çıkarlarını önde tutan, kurnaz, içten pazarlıklı nabza göre şerbet veren tüm mahallelinin akıl danışıp yardım istediği, her kalıba girebilen özellikleri olan bir tipi temsil etmektedir. Karagöz ise; okumamış, cesur, tepkilerini açığa vuran, çabuk öfkelenip kavga eden, yalancılığa ve ikiyüzlülüğe tahammül edemeyen, gerçekçi, halkın çoğunluğunu temsil etmektedir. Karagöz’ün eğitim almış olan Hacivat ile arasında geçen ilişki; iletişimsizlik yanlış anlamaya dayanmaktadır. Karagöz’ün görgü ve nezaket kurallarını doğru bilmemesi, bilgisizliği, ukalalığı, mantık yürütememesi, eleştiriye açık olmaması, fazla iddialı olması, sözleri yanlış duyması, basit düşünmesi, geçimsiz ve aksi tavırları, sözcükler arasında mantıksal ilişki kuramaması, olaylar arasında mantıksal ilişki kuramaması, alaycı sözler kullanması, Karagöz’ün sık sık sözcük tekrarına düşmesi, amiyane tabirler kullanması, sözünü esirgememesi metni komik hale getirmektedir (Avcı, 2020, s.9) Yanlış anlama ve yanlış algılama kelimeler ve anlamlar üzerinden bir komedi unsuru halini almaktadır. Orta Oyun’ da olduğu gibi Hacivat ve Karagöz’de de farklı tiplere yer verilmektedir. Bunlar; Zenne (kadın), Himmet Ağa, Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş), Efe (zorba), Beberuhi (cüce ve aptal), Kayserili (pastırmacı), Acem (zengin), Yahudi (bezirgân), Çelebi (genç bir mirasyedi), Arnavut (bahçıvan), Arap, Frenk, Zeybek ve Tiryaki’dir.

Kültürümüzdeki diğer hikâye anlatıcılığına örnek ise ‘Meddahlık’ tır. Meddah, anlam itibari ile; methetmek, övmek anlamlarına gelmektedir. Meddah, bir öyküyü hem sözlü biçimde hem de beden dili ile ifade etmektedir.  Meddah, betimlemek amacıyla; hikâyesinde yer alan cansız nesneleri, doğayı, hayvan seslerini de taklit etmektedir. Bu da seyircinin ilgisinin hep diri kalmasını sağlar.

Yaratıcı Endüstri kavramı birçok alanı ve tekniği içine almaktadır. Ekonomi, politika, kültür bunların başında gelir. Yaratıcılık ile anlatılmak istenen kültür, sanat, estetik alana atıfta bulunmaktadır. (Aslan. 2017, s.110) Bilginin güç olarak algılandığı bu dönemde onu işlemek ve iletişim olanakları sayesinde yeniden dolaşıma sokmayı beraberinde getirir. Bu dönüşüm esnasında kültür, sanat, estetik gibi kişilerin benimsemesini kolaylaştıran unsurlar ön plandadır. Aynı zamanda kolay tüketilebilmesinin önünü açması açısından oldukça etkin role sahiptirler. Kültürümüzde Meddah bunu sahnede performans sergilerken aynı zamanda bir hikâye anlatarak yapmaktadır. Bunu gerek doğa, hayvan taklidi ile, gerek hareket, söz ile yapmaktadır. Vermek istediği mesajı görünür ve estetik hale getirerek halka sunma yoluna gitmektedir. Karagöz ve Hacivat’ta toplumun farklı kesimlerinin temsillerine yer verilmesi seyirci açısından oldukça önemlidir. Günümüzde ana akım medyada kasıtlı bir yok edilişe maruz kalan kişiler, geçmişte kültürümüzde uzun süre sahnede sergilenmişlerdir. Bu temsillerin  ‘yüksek kültür’den ziyade halk kültürü içinde gösterilişi ise; günümüzde sanat ve sıradan insan arasında oluşan uçurumun geçmişte olmadığını bizlere göstermektedir. ( Demir. 2014, s.91) Teknolojinin ilerlemesi kültür ve sanat alanında dönüşümlere neden olmuştur. Youtube üzerinden Kafa TV’de Zafer Algöz Anlatıyor programı Meddahlık geleneğinin internet ile etkileşimi sonucunda değişimin örnekleri arasında yer almaktadır.

KAYNAKÇA

Anameriç, H. (2014). Bilginin toplumsallaşmasında bir bilgi kaynağı olarak gölge tiyatrosu: Karagöz ve Hacivat. Uluslararası Kültürel Mirasın ve Kültürel Bellek Kurumlarının Yönetimi Kongresi, 1, 18.

AVCI, Y. Y. (2020). İletişimsizliğin Gülen Yüzleri: Karagöz ile Hacivat. IBAD Sosyal BilAslan, G. (2017). Yaratıcı endüstrilerin yükselişi: Geçmiş, bugün ve gelecek. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 109-122.imler Dergisi, (8), 295-307.

Demir, E. M. (2014). Yaratıcı endüstriler. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1(2), 87-107.